BỆNH HẠI LÚA (Diseases)
3/ Bệnh do siêu vi khuẩn (virus diseases)
Bệnh siêu vi khuẩn được lan truyền từ nơi nầy sang nơi khác và từ cây bệnh sang cây khỏe là do côn trùng. Một loại côn trùng nào đó chỉ có thể mang và truyền một số bệnh siêu vi khuẩn nhất định mà thôi.
Các bệnh siêu vi khuẩn trên lúa do nhóm rầy lan truyền đã được phát hiện (IRRI, 1986) và tóm tắt trong bảng 8.1.
Bảng 8.1. Các bệnh siêu vi khuẩn trên lúa
| Loại rầy | Loại bệnh siêu vi khuẩn lan truyền | ||||||||
| Lúa cỏ | Vàng lùn | Lùn xoắn lá | Tungro | Vàng cam | Vàng tạm thời | Lùn có bướu | Lùn sọc đen | Lá trắng (Hoja blanca) | |
| Rầy nâu | x | x | x | ||||||
| Rầy nâu nhỏ | x | ||||||||
| Rầy lưng trắng | |||||||||
| Rầy xanh | x | x | x | ||||||
| Rầy bông | x | x | x | ||||||
| Rầy châu Mỹ | x | ||||||||
Trong giáo trình nầy chỉ đề cập đến các bệnh siêu vi khuẩn phổ biến ở Việt Nam, do các loại rầy nâu, rầy xanh và rầy bông truyền.
3.1 Bệnh do rầy nâu truyền: bệnh lúa cỏ (Grassy stunt virus), lùn xoắn lá (Ragged stunt virus), vàng lùn (Yellow draft virus) (Hình 8.30).
Hình 8.30. Các bệnh siêu vi khuẩn do rầy nâu truyền
3.2 Bệnh do rầy xanh truyền: bệnh Tungro, vàng lùn (Yellow dwarf virus), vàng tạm thời (transitory yellowing) (Hình 8.31).
Hình 8.31. Các bệnh siêu vi khuẩn do rầy xanh truyền
3.3 Bệnh do rầy bông truyền: bệnh vàng cam (Orange leaf virus), lùn có bướu (Gall dwarf virus), Tungro (Hình 8.32).
Hình 8.32. Các bệnh siêu vi khuẩn do rầy bông truyền
Các bệnh siêu vi khuẩn nầy thường xuất hiện lẻ tẻ từng bụi tùy theo mật số rầy trong ruộng lúa và tỷ lệ rầy có mang mầm bệnh. Giống lúa càng nhiễm rầy thì có khả năng bị bệnh siêu vi khuẩn càng nặng. Ngay cả các giống lúa kháng rầy cũng có thể bị bệnh, vì kháng rầy không có nghĩa là không có con rầy nào tấn công được, mà chúng vẫn có thể chích hút nhưng không phát triển và gia tăng mật số đến mức có thể gây hại trực tiếp như cháy rầy cho giống kháng rầy được.
Để đề phòng các bệnh siêu vi khuẩn, phải sử dụng những giống lúa kháng rầy để trồng và tích cực diệt trừ côn trùng truyền bệnh, nhổ bỏ những bụi lúa bị bệnh để hạn chế sự lan tràn của bệnh.