Trồng và chăm sóc
1. Thời vụ trồng
Thời vụ trồng dứa thích hợp ở mỗi vùng phụ thuộc và điều kiện khí hậu có liên quan đến chất lượng chồi giống và thời gian ra hoa.
Ở miền Bắc có 2 thời vụ trồng chủ yếu là vụ xuân (tháng 3-4) và vụ thu (tháng 8-9).
Trồng vụ xuân cây sinh trưởng gặp thời tiết ấm áp, có mưa, thuận lợi cho việc tích lũy dinh dưỡng để ra hoa sớm và cho quả to.
Trồng vụ này nên trồng những chồi gia và lớn, cuối năm có thể ra hoa thuận lợi.
Nếu trồng chồi non và nhỏ, cây cũng ra hoa nhưng không đều và quả nhỏ.
Trồng vụ thu thời gian đầu thuận lợi cho sinh trưởng, nhưng sau đó gặp mùa đông lạnh cây tạm ngừng sinh trưởng, một số chồi già có thể ra hoa nhưng quả nhỏ.
Vì vậy trồng vụ này nên trồng chồi non để năm sau ra hoa tốt hơn.
Trồng vụ thu có thuận lợi là số lượng chồi giống thưuởng nhiều hơn vụ xuân.
Ở miền Nam nên trồng vào đầu mùa mưa, từ tháng 4-6.
đến cuối năm cây lớn gặp thời tiết tương đối khô và lạnh, ngày ngắm, cây ra hoa thuận lợi và thu hoạch quả vào tháng 5-6 năm sau.
Riêng ở miền Trung nên trồng vào 2 thời gian là tháng 4-5 vào tháng 10-11.
tồng các tháng 6-8 do ảnh hưởng của gió Tây Nam khô nóng nên cây sinh trưởng chậm, cần phải chăm bón kỹ hơn.
2. Chọn đất và làm đất trồng
Đất trồng dứa cần có kết cấu nhẹ, đảm bảo thoát nước tốt, mực nước ngầm thấp và hơi dốc.
Với yêu cầu này, các vùng đồi thoai thoải của trung du phía Bắc và Đông Nam Bộ được coi là vùng đất lí tưởng cho cây dứa.
Ở đồng bằng sông Cửu Long độ cao so với mặt biển thấp, mặt đất gần mạch nước ngầm, lại chịu ảnh hưởng của quá trình phèn hóa nên muốn trồng dứa tốt phải đào mương lên líp cao, tốn đất và tăng chi phí.
Ngoài ra cần chú ý độ chua của đất.
Nhóm dứa Cayen ít chịu chua hơn các nhóm Queen và Spanish.
Vì vậy đất quá chua (pH dưới 5) nếu muốn trồng dứa Cayen phải bón vôi.
Ở vùng đồi có độ dốc cao nên trồng thành hàng theo đường đồng mức.
Ở dưới mỗi hàng dứa có thể trồng một hàng cây cốt khí hoặc muồng để hạn chế xói mòn đất, che bóng cho quả khỏi rám nắng và góp phần cải tạo đất.
Việc làm đất có thể là cày xới toàn bộ diện tích hoặc theo từng hàng.
Nếu phải đào mương lên lớp thù trồng theo từng hốc nhỏ.
Một công việc tương đối khó khăn khi làm đất là phá hủy cây dứa cũ để trồng lại đợt khác.
Khối lượng thân lá dứa tương đối lớn, từ 100-200 tấn/ha, lại có nhiều xơ, khó tiêu chảy diện tích ít có thể dùng dao băm thành từng đoạn nhỏ rải xuống ruộng để làm phân.
Diện tích lớn phải dùng máy bừa có răng đĩa đê băm chặt cây.
Ở các nông trường có diện tích trồng lớn, người ta thiết kế lô trồng theo kiểu bàn cờ, có trục đường chính cho xe cơ giới và hệ thống đường ngang cho xe thô sơ và người đi.
3. Xử lý chồi
Xử lý chồi nhằm mục đích cho cây mau bén rễ phát triển và phòng ngừa sâu bệnh.
Trước khi trồng cắt bỏ các lá khô ở gốc.
Nhúng ngập 1/3 chồi từ phía gốc vào dung dịch thuốc sâu Pyrinex, Basudin, Vomoca, Oncol,… để phòng trừ rệp và tuyến trùng hại rễ.
Hoặc ngâm chồi trong nước nóng 550C (3 sôi + 2 lạnh) trong 15-20 phút.
4. Khoảng cách và mật độ
Để dễ đi lại chăm sóc và thu hoạch, dứa thường được trồng theo hàng kép, tức là trồng thành từng băng 2 hàng một.
Khoảng cách giữa các băng khoảng 80 cm, giữa 2 hàng trên băng là 40cm, trên hàng cây cách nhau 30 cm, với cách trồng và khoảng cách này, mật độ khoảng 55.000 cây/ha.
Để tăng mật độ trên 60.000 cây/ha, trên một băng có thể trồng 3 hàng, khoảng cách giữa các hàng cũng là 40 cm.
tuy vậy do có 3 hàng nên việc làm cỏ khó khăn hơn và quả ở hàng giữa thường nhỏ hơn 2 hàng bên.
Ở đồng bằng sông Cửu Long trồng theo từng líp nên thường không chia thành băng mà trồngg khoảng cách cây đều nhau, khoảng 50-60 cm, mật độ 20.000-30.000 cây/ha.
5. Tưới nước và giữa ẩm
Dứa tuy là cây chịu hạn khá, có thể trồng trọt ở những nơi đất khô cằn và các vùng đất dốc nhưng vẫn rất cần nước để sinh trưởng phát triển, cho năng suất cao và phẩm chất tốt.
những vùng có mùa khô rõ rệt như phía Nam và các vùng đồi dốc yêu cầu tưới nước và giữa ẩm cho dứa càng phải chú ý.
Ở đồng bằng sông Cửu Long đất thấp trồng dứa trên từng líp có mương nên việc tưới nước khá thuận lợi.
Dùng gầu vảy hoặc máy bơm đặt trên xuồng lấy nước ngay từ mương lên.
Có nước mương làm ẩm chân đất nên ngay trong mùa khô mỗi tháng cũng chỉ cần tưới dăm ba lần không khó khăn lắm.
Phủ đất ruộng dứa cũng là biện pháp dược quan tâm, áp dụng không những để giữ ẩm cho đất trong mùa khô mà còn chống úng và chống xói mòn đất trong mùa mưa, hạn chế cỏ dại, góp phần tăng năng suất dứa rõ rệt.
Dùng màng phủ nilông màu đen phủ lên đất giữa 2 hàng dứa.
Cũng có thể dùng rơm rác, cỏ khô để phủ, đồng thời cung cấp thêm chất mùn cho đất.
6. Tỉa chồi
Đối với cây dứa, tỉa chồi là biện pháp cần thiết để tăng năng suất quả, nhất là với các giống nhóm Queen và Spanish thường ra nhiều chồi, tranh chấp dinh dưỡng của quả,
Chồi cần tỉa bỏ trước hết là chồi ngọn và chồi cuống vì những chồi này không dùng làm giống.
Việc tỉa chồi cuống tương đối đơn giản, chỉ cần dùng tay hoặc dao tách nhẹ ra khỏi cuống từ phía trên xuống.
Riêng với chồi ngọn nếu bẻ trực tiếp sẽ ảnh hưởng đến quả, tạo ra vết thương dễ làm thối quả, nếu không cẩn thận có thể làm gãy cả quả.
7. Trừ cỏ
Trên ruộng trồng dứa cỏ dại thường phát triển nhiều, ánh hưởng rất lớn đến sinh trường của cây.
Các loại hoá chất trừ cỏ dứa dùng hiện nay là các chất Ametryn (có các thuốc Ametrex, Gesapax…), chất Atrazin (các thuốc Atranex, Mizin…), chất Diuron (các thuốc Ansaron, Maduron…) và chất Paraquat (thuốc Gramoxon, Pesle…) các thuốc trên đều phải phun sau khi làm đất lần cuối trước khi trồng dứa hay sau khi trồng dứa cây cỏ còn nhỏ.
Riêng chất Paraquat chỉ phun lên cỏ trước khi làm đất, không được phun trên ruộng đã có dứa vì sẽ làm cháy lá.
8. Bón phân
a. Bón lót:
Bón phân lót cho dứa khi trồng vụ đầu hoặc sau mỗi vụ thu hoạch là rất cần thiết, có tính chất quyết định đến sự sinh trưởng và năng suất cây.
Phân dùng bón lót chủ yếu là phân hữu cơ (phân chuồng, phân vi sinh, phân rác, phân xanh, phân Lân và vôi).
Lượng phân hữu cơ bón là từ 10-15 tấn/ha.
Lượng Lân nguyên chất không nên bón vôi nhiều quá vì cây dứa cần đất hơi chua, không ưa lượng canxi cao (P2O5) là 30-50 kg (tương đương 200-350 kg suoer lân).
Lượng vôi khoảng 100-200 kg/ha tùy độ chua đất.
Sau vài ba năm vườn dứa phải phá đi trồng lại, có thể băm nát thân lá trộn với đất cũng rất tốt.
b. Bón thúc:
chủ yếu bằng hỗn hợp đạm, và kali với liều lượng cho 1 cây là 5-8 giảm N + 10-15 giảm K2O (tương đương khoảng 10-20 giảm Urê + 20-30 giảm Clorua Kali).
Chia bón 3 lần:
Ngoài ra có thể bón phân một lần sau khi hoa nở xong để nuôi quả, lần này chỉ nên dùng phân kali và bổ sung thêm một số vi lượng, nhất là Bo (dạng axit Boric hoặc Borat).
Nếu đã dùng phân Lân dạng Thermophotphat (Lân nung chảy Văn Điển) thì không cần bón thêm Magiê, nhưng nếu dùng Super Lân (Lân Lân thao) thì nên bón thêm Magiê với liều lượng khoảng 3 g/cây ở dạng đôlômit.
Các kết quả thí nghiệm của trung tâm nghiên cứu cây ăn quả phú Hộ (Phú Thọ) rút ra kết luận là với giống Queen để có năng suất và chất lượng cao nên bón NPK với tỉ lệ 2:1:3, tương đương 10:5:15 g/cây.
Trong thực tế sản xuất nếu không có khả năng đầu tư nhiều có thể bón NPK với liều lượng 8:4:8 g/cây cũng có kết quả tốt.
đối với giống Cayen lượng bón cần nhiều hơn, nên ớ mức 10 gN + 5g P2O +10 giảm K2O cho 1 cây.
Mức N tối thiểu không dưới 8 g/cây (tương đương 17 giảm Urê).
Cách bón là xới nông 2 bên hàng kép cách gốc 15-20 cm, rải phân rồi lắp đất lại.
Có thể dùng thìa có cán dài xúc phân đổ vào nách lá già sát gốc.
Rải phân xong nên tưới nước ngay.
Ngoài ra hàng năm nên phun phân bón lá một số lần để bổ sung thêm chất dinh dưỡng cho cây, nhất là các chất vi lượng.
10. Rải vụ thu hoạch
Cây dứa có thời vụ chín rất tập trung trong một thời gian ngán nên thường gặp một số khó khăn vè nhân lực và phương diện vận chuyển, thời gian cung cấp sản phầm cho thị trường và nhà máy chế biến cũng ngắn.
Vì vậy ở những cơ sở sản xuất diện tích lớn, vấn đề rải vụ là một yêu cầu thực tế quan tâm.
Để rải vụ áp dụng nhiều biện pháp.
– Trồng nhiều giống dứa khác nhau theo từng lô riêng để kép dài thời gian thu hoạch.
Ở miền Bắc, nhóm dứa Queen chín vào tháng 5-6, nhóm Spanish chín vào tháng 6-7 còn nhóm Cayen chín vào tháng 7-8.
nếu trồng cả 3 nhóm giống thời gian thu hoạch có thể kéo dài từ tháng 5 đến tháng 8.
– Trồng nhiều loại chồi có kích thước, trọng lượng khác nhau vào các thời vụ và từng lô khác nhau cũng cho thời gian ra hoa và thu hoạch khác nhau,
– Xử lý cho cây ra hoa theo thời gian dự kiến là biện pháp rải vụ thu hoạch rất có hiệu quả.