Năm 2010, Phòng NN-PTNT huyện Châu Thành (Kiên Giang) đã triển khai mô hình trồng đậu nành trên nền đất lúa theo phương pháp “không làm đất” trên diện tích hơn 10ha mang lại hiệu quả kinh tế cao. Ưu điểm của phương pháp này là rút ngắn được thời gian mùa vụ, giảm chi phí…
Ông Lê Quốc Việt, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Châu Thành cho biết, thực tiễn cho thấy, việc triển khai sản xuất theo các mô hình 2 lúa 1 màu sẽ ít rủi ro và hiệu quả kinh tế cao hơn hẳn so với làm lúa 3 vụ/năm. Trong đó, huyện chọn cây đậu nành để triển khai thực hiện thí điểm trên diện tích hơn 10ha tại xã Mong Thọ A. Xét về cơ cấu mùa vụ, cây đậu nành có thể trồng được quanh năm. Còn theo mô hình 2 lúa một màu thì tốt nhất nên trồng đậu vào vụ xuân hè, tiếp ngay sau vụ lúa đông xuân. Nên chọn các giống ngắn ngày để rút ngắn thời gian canh tác (chẳng hạn giống đậu nành A17, có thời gian sinh trưởng cực ngắn, chỉ 75 ngày), tránh nắng hạn vào cuối vụ.
Kỹ thuật như sau:Chuẩn bị lượng đậu nành giống khoảng 120-130kg/ha. Khi lúa đông xuân vừa chín, tiến hành gieo sạ đậu nành trước rồi đưa máy gặp đập liên hợp vào thu hoạch lúa ngay (chú ý không để lâu, hạt đậu hấp thu nước sẽ bị mềm, khi đưa máy vào thu hoạch lúa sẽ làm ảnh hưởng đến hạt giống). Sau đó dùng máy cắt gốc rạ (loại máy cắt cỏ) và phủ rơm lại cho đều. Tiến hành bơm nước vào ruộng cho ngập hạt đậu và ngâm khoảng 4 giờ sau đó rút nước ra.
Những nông dân tham gia mô hình này cho biết, ưu điểm của phương pháp này là rút ngắn được lịch thời vụ (do không tốn thời gian làm đất), giảm công làm đất, chi phí bơm tưới nước nhờ tận dụng được độ ẩm trong đất từ vụ lúa. Tuy nhiên, do không được làm đất nên sâu bệnh và cỏ dại có điều kiện phát triển nhiều hơn. Ngoài ra, còn gặp trở ngại trong việc ứng dụng các kỹ thuật bón phân, nhất là các loại phân đòi hỏi phải trộn đều trong đất hoặc vùi lấp như phân lân, phân hữu cơ, vôi…
Do làm trên nền đất ruộng lúa nên tốt nhất là sử dụng phương pháp tưới tràn kết hợp với các lần bón phân theo chu kỳ 15 ngày, 30 ngày và 45 ngày kể từ ngày gieo sạ. Trong quá trình chăm sóc, cần chú ý phòng trừ các loại sâu bệnh gây hại như: sâu ăn tạp, sâu đục thân, đục trái, sâu xanh da láng, rầy cánh phấn, bệnh gỉ sắt, héo rũ, đốm phấn… Trước khi thu hoạch 10 ngày, tiến hành phun thuốc Agamoxome 276SL (thuốc cỏ cháy) cho đậu rụng hết lá. Sau đó cắt ngang cây để thu gom trái, dùng máy suốt để tách lấy hạt, phơi khô.
Ông Nguyễn Văn Phết, một nông dân tham gia mô hình cho biết, mỗi ha đậu nành có thể cho sản lượng thu hoạch từ 2,3-2,5 tấn. Với giá thị trường như hiện nay (khoảng 11.000 đồng/kg), tổng thu khoảng 25-27,5 triệu đồng/ha, trừ chi phí nông dân còn lãi trên 60%. Nếu so với trồng lúa, lợi nhuận thu được từ vụ trồng đậu nành cao hơn gấp 2 lần. Trong khi đó thời gian chăm sóc lại ít hơn, rút ngắn được thời gian lao động. Ngoài ra, việc trồng đậu nành trên nền đất lúa còn có tác dụng cải tạo đất, tăng độ phì nhiêu cho đất. Theo tính toán, những nốt sần trên rễ đậu sẽ cung cấp một lượng đạm khá lớn cho đất, tương đương 10kg phân urê cho 1.000m2. Vì vậy, khi tiến hành gieo sạ lại lúa hè thu, nông dân sẽ đỡ tốn chi phí hơn so với làm lúa 3 vụ/năm.